مقایسه یادگیری زبان انگلیسی در مدارس، آموزشگاه های خصوصی، یا از طریق خودآموزی تکنولوژی محور
امروزه بسیاری خانواده ها فرزندان خود را برای یادگیری بهتر زبان انگلیسی به ویژه برای تقویت مکالمه به آموزشگاه های خصوصی می فرستند. علی رغم افزایش تقاضا برای شرکت در این کلاس ها، شواهد حاکی از این حقیقت است که این مؤسسات نیز موفقیت چندانی نداشته اند. علی رغم این که آموزش زبان انگلیسى به دلیل توسعه فناورى اطلاعات و ارتباطات به یکی از اولویت های اصلی خانواده ها در سطح جهانی تبدیل شده است، دبیرستان های ایران در این زمینه با مسائل و مشکلات زیادی مواجه هستند. با توجه به صرف هزینه های هنگفت آموزش و پرورش برای آموزش زبان انگلیسی، فارغ التحصیلان دبیرستان ها بجز دانش آموزانی که در مؤسسات خصوصی آموزش زبان حضور یافته اند، به هنگام ورود به دانشگاه ها از نظر دانش زبانی وضعیت مطلوبی ندارند.
دانش آموزان ایرانی قبل از ورود به دانشگاه هفت سال زبان انگلیسی را به عنوان یک درس اجباری در مدارس مطالعه می کنند ولی به ندرت توانایی برقراری ارتباط به زبان انگلیسی در محیط های واقعی را دارند. این مشکل توسط اساتید بزرگ آموزش و سنجش زبان انگلیسی مورد تأکید قرار گرفته است. در ایران سیاستگذاری های آموزشی، تألیف کتاب های درسی، طراحی و اجرای آزمون های مهم و غیره به صورت متمرکز توسط دولت انجام می شود. لذا تأثیر آن ها بر تمام سطوح جامعه اعم از مدیریت مدارس، تدریس معلمین، یادگیری شاگردان و برنامه ریزی خانواده ها غیرقابل انکار است.
سه عامل اصلی فعالیت معلمان زبان انگلیسی در ایران را در کلاس کنترل کرده و بر تدریس آن ها تأثیر می گذارد. اولاً، چون معلمین حق انتخاب کتاب درسی متناسب با نیاز دانش آموزان شان را ندارند مطالبی که توسط آن ها تدریس و ارائه می شود در چهارچوب کتاب خواهد بود. ثانیاً، حاصل تدریس معلمین توسط آزمون های هماهنگ و ملی مثل کنکور موردسنجش قرار می گیرد و معلمین برای ایجاد انگیزه و تأثیر مثبت در یادگیری نمی توانند دخالت زیادی در محتوای این آزمون ها داشته باشند. ثالثأ، فرهنگ نمره محور خانواده ها، دانش آموزان و مدیران مدارس باعث شده است که یادگیری برابر با نمره تلقی شود. لذا معلمین تحت فشار این سه عامل در مواردی به صورت ناخواسته نمره دانش آموزان را افزایش می دهند که منجر به آلودگی نمره شده است و یا به هنگام تدریس فقط بر نکات و مطالبی تأکید می کنند که یقینأ در امتحان موردسنجش قرار می گیرد و نمره آور است و سایر مطالب کتاب های درسی از قبیل تلفظ، مهارت های شنیداری و گفتاری و غیره نادیده گرفته میشود.
در مقایسه با آموزش رسمی زبان انگلیسی در مدارس، آموزشگاه های خصوصی از روش ها و کتاب های به روزتری استفاده نموده و بنابراین به نیازهای واقعی فراگیران توجه بیشتری دارند. ازآن جایی که آموزش زبان خارجی، چه در مدارس و چه در مؤسسات خصوصی، نیازمند باز نگری جهت کاربردی تر کردن آن است و نسل جدید با توجه به پیشرفت تکنولوژی آموزشی بیشتر متمایل به استفاده از آن جهت یادگیری با روش خوداتکایی است توجه به این رویکرد به عنوان یک روش کم هزینه و جذاب می تواند تحول بزرگی در یادگیری زبان های خارجی ایجاد کند. برای عبور از رویکرد سنتی به شیوه های جدید یادگیری و یاد دهی استفاده از تکنولوژی تأثیرگذار و مرتبط بسیار حائز اهمیت است. استفاده از تکنولوژی باعث افزایش مشارکت فراگیران و یادگیری با کیفیت خواهد شد.
شرکت کنندگان این پژوهش مشتمل بر دانشجویانی از رشته های مختلف بود که در 17 کلاس زبان عمومی سه واحدی در دانشگاه بجنورد در ترم اول سال تحصیلی 1396 - 1395 ثبت نام کرده بودند. نمونه ها برای جمع آوری داده ها با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه به ترتیب به روش تمام شماری و تعمدی انتخاب شدند.
هم نتایج حاصل از بخش کمی و هم نتایج حاصل از بخش کیفی این تحقیق نشان می دهد آموزشگاه های خصوصی اولویت اول، خودآموزی تکنولوژی محور اولویت دوم و مدرسه اولویت سوم فراگیران جهت یادگیری زبان انگلیسی در ایران محسوب می شو د. آموزشگاه های خصوصی در مقایسه با آموزش رسمی زبان انگلیسی در مدارس از روش ها و کتاب های به روزتری استفاده می نمایند و به نیازهای واقعی فراگیران توجه بیشتری دارند.
آموزش زبان انگلیسی در مدارس ایران موفقیت آمیز نبوده است زیرا معلم ها به خاطر تاثیر پژواکی آزمون های نهایی و سراسری مثل کنکور فقط به دنبال افزایش نمره دانش آموزان جهت جلب رضایت آن ها، خانواده هایشان و مدیران مدارس و مسؤولین آموزش وپرورش هستند. برای نیل به این هدف معلمین آزمون محور و کنکور محور تدریس می کنند یعنی بخش هایی از کتاب های درسی زبان انگلیسی مثل قسمت شنیداری و گفتاری و تلفظ که در این آزمون ها کمتر سنجش می شود یا اصلاً نمرهای به آن ها تعلق نمی گیرد توسط معلمین مورد غفلت واقع می شود.
به طورکلی هیچ روش یاددهی و یادگیری وجود ندارد که برای همه اهداف و موقعیت ها مناسب باشد. بنابراین هر روشی نیاز به بازنگری و اصلاح دارد تا نیازهای خاص زمانی و مکانی را به طور شایسته برآورده نماید. مشکل یاددهی و یادگیری زبان انگلیسی فراتر از مدرسه، آموزشگاه خصوصی و خودآموزی است. ولی نتایج این پژوهش نشان می دهد که این سه مقوله از عوامل تأثیرگذار بر وضعیت کنونی زبان انگلیسی در کشور محسوب می شوند. لذا استفاده از نتایج این تحقیق و تحقیقات مشابه برای رفع موانع فراگیری زبان های خارجی امری حیاتی است. به عنوان مثال در مدارس ایران دبیران زبان انگلیسی به ندرت مهارت شنیداری و گفتاری را مورد توجه قرار می دهند. اگر حداقل مهارت شنیداری در کنکور و امتحان نهایی اضافه شود بدون شک دبیران زبان انگلیسی و دانش آموران به مهارت های شفاهی توجه بیشتری خواهند نمود.
برای استفاده حداکثری از ظرفیت این سه مقوله مهم بازنگری و اصلاح پیوسته آن ها امری اجتناب ناپذیر است. یافته های این تحقیق نشان می دهد در مدارس مهارت های گفتاری و شنیداری نادیده گرفته می شود. امید است نتیجه این تحقیق و تحقیقات مشابه در آینده منتهی به رویکردی شود که نتیجه آن اصلاح نحوه یاددهی و یادگیری زبان های خارجی متناسب با نیازهای جامعه و بر اساس آخرین یافته های علمی خواهد بود.
